Chinoiserie to gatunek, który jest nieodłączną częścią wcześniej opisanego przeze mnie gatunku Arabian Nights Fantasy. rodzaje fantasy gatunki fantasy

Korzenie

Chinoiserie i Arabian Nights Fantasy mają bardzo podobne korzenie wręcz można włożyć oba te gatunki do jednego worka i potraktować je jako jeden rozległy gatunek. Jednak ze względu na kilka różnic postanowiłam nie łączyć ich w całość a podzielić na dwie części. Gatunek Chinoiserie tak samo jak Arabian Nights Fantasy najintensywniej rozwijał się w XVIII wieku. XVIII wiek to czas mody na orientalizm w sztuce, którą większość zachodnich pisarzy wykorzystywało do tworzenia fantasy.

2 w 1

Większość dzieł, które zaliczają się do Chinoiserie jednocześnie zalicza się do gatunku Arabian Nights Fantasy. Najlepszym takim przykładem jest najsłynniejszy w historii wątek z baśni tysiąca i jednej nocy (a raczej z apokryfów baśni tysiąca i jednej nocy, ponieważ nie udało się odnaleźć prawdziwego arabskiego oryginału) jest wątek o Aladynie i jego magicznej lampie, którego akcja toczy się w Chinach. Pomimo tego co można zobaczyć w niedawnej animacji Disneya film Aladyn z 1992 roku, przenosi akcję do wyimaginowanej Arabii. Na długo przed Disneyem ‘Aladyn’ stanowił podstawę wielu pantomim i innych adaptacji, z których większość zachowała chińską scenerię.

Mit Chin

Rozwój gatunku Chinoiserie miał ogromny wpływ na to jak postrzegamy Chiny. Obojętnie jak głupio to brzmi w pewnym sensie Chinoiserie to Chińska wersja mitycznych Chin. Chińczycy tworząc swoje dzieła świadomie kreowali wizerunek swojego regionu. Jednym słowem propaganda. Chiny wspaniała kraina harmonii, siły, magi, baśni, smoków i co najważniejsze ‘własnej’ kultury. Własnej, bo temat zapożyczania i inspirowania się innymi kulturami wtedy zaliczał się do tematów tabu. Wtedy Chiny nie zapożyczały a przywłaszczały sobie sporo rzeczy no i oczywiście nie mówiono o tym.

Jak więc widać budowa wizerunku za pomocą gatunku Chinoiserie silnie wiązało się z ‘polityką’ ale politykę na tej stronie na razie sobie odpuścimy. Chiny są najbardziej znane z dzieł beletrystycznych, popularnych scenicznych marzeń, takich jak Chu Chin Chow, i komiksów, takich jak Terry and the Pirates. Chiny kreowano na piękniejszą krainę niż jakiekolwiek inne realny dalekowschodni kraj, który można odnaleźć w szarej rzeczywistości. Miało to dać społeczeństwu złudzenie, że żyją w raju.

Chińczyk też potrafi

Oczywiście nie wszystko (choć zdecydowana większość) zaliczano do propagandy. Powstały też tzw. ‘wolne’ dzieła fantasy, które wpłynęły na postrzeganie ‘Mitu Chin’ który ludzie z Zachodu utrzymują w swoich umysłach do tej pory. Najbardziej znanym przykładem takiego ‘wolnego’ dzieła jest powieść Wu Ch’eng-ena z 1592 roku, którą Arthur Waley przetłumaczył w 1942 roku jako ‘Monkey’. Tytułowa Małpa to oszust o niesamowitych mocach, którego przygody stawiają go przeciwko różnym magom i potworom. Znacznie mniej znany, ale interesujący i nadal żywy przykład to XX-wieczne opowiadanie pod tytułem Blades from the Willows autorstwa Li Shanji znanego również jako Huanzhulouzhu.

Zapożyczanie

Tak jak wcześniej wspomniałam ‘zapożyczanie’ w Chinach to temat tabu. Jednak inne kraje nie miały z tym problemu i do zapożyczania podchodziło z kolokwialnie mówiąc luzem. Wielu chińsko-amerykańskich pisarzy fantasy wykorzystywało chińskie materiały, zwłaszcza Laurence Yep w jego Dragon of the Lost Sea z 1982 roku i jego kontynuacjach oraz w jego tomach tradycyjnych opowieści, takich jak Tongues of Jade z 1991 roku i M. Lucie Chin w swojej powieści The Fairy of Ku-She z 1988 roku.

Pionierzy

Za pioniera gatunku jednak uważa się angielskiego autora Ernesta Bramaha, który w książkach takich jak The Wallet of Kai Lung z 1900 roku stworzył ujmującą postać serialu, która opowiada bajki w zabawnie barwnym języku dobrze wychowanego mandaryna. Niektórzy krytycy uważają historie Kai Lunga jako pomniejsze arcydzieła fantastyki humorystycznej. Amerykańskim pisarzem, który zbliża się do dzieł Bramaha jest Barry Hughart, którego trzy powieści: Lio Kao i Number Ten Ox — Bridge of Birds z 1984 roku, The Story of The Stone z 1988 roku i Eight Skilled Gentelmen z 1991 roku — to komedio-fantastyczne tajemnicze dzieła o wysokim poziomie inwencji.

Inni autorzy fantasy, którzy inspirowali się Chinoiserie lub chociaż trochę zachaczyli o ten gatunek to Frank Owen, E. Hoffman Price, RA MacAvoy w swoim dziele Tea with the Black Dragon z 1983 roku. No i oczywiście Jessica Amanda Salmonson autorka Ou Lu Khen and the Beatiful Madwoman z 1985 roku. Ponadto Avram Davidson, Grania Davis, Stephen Marley i jego słynna trylogia rozpoczynająca się od Spirit Mirror z 1988 roku i Molly Brown w swoim obszernym opowiadaniu The Vengeance of Grandmother Wu. Podobnie jak fantazje Arabian Nights, Chinoiserie stało się nieodłączną częścią gatunku fantasy, z którego korzystali nawet tacy pisarze jak J.R.R. Tolkien.

Już we wtorek przeanalizujemy kolejny gatunek fantasy jeśli nie chcesz tego przeoczyć polub moją stronę na Facebook i bądź na bieżąco.

Pozdrawiam Anna Eldameldor ❤️

Photo Nuno Alberto Source: The Definitive Illustrated Guide to Fantasy — Terry Pratchet

Cudze chwalicie swego nie znacie to chyba najlepsze podsumowanie gatunku Arabian Nights Fantasy. rodzaje fantasy gatunki fantasy

Korzenie

Tak jak zazwyczaj staram się wam jakoś szerzej opisać korzenie gatunku tak tutaj niewiele mam do powiedzenia. Niewiele więcej niż to, co mówi nam wikipedia wiadomo o tym gatunku. A nawet jak już coś wiadomo to nie są to żadne konkrety. Dlatego najlepiej chyba będzie jak od razu przeskoczymy do źródła, z którego najwięcej możemy się dowiedzieć o Arabian Nights Fantasy, czyli…

Baśnie tysiąca i jednej nocy

Baśnie tysiąca i jednej nocy to największe na świecie kompendium opowiadań. Jest to ogromny cykl opowieści o bardzo zróżnicowanej treści pod względem pochodzenia. Niektóre opowieści pochodzą z Persji inne natomiast z Indii. Istnieje wiele sporów co do tego, kiedy dokładnie przybrały one ‘ostateczną’ postać. Wielu badaczy próbowało dotrzeć do korzeni tego gatunku, ale okazało się to nie lada wyzwaniem. Okazało się to takie trudne ze względu na to, że w Arabskiej kulturze większość opowieści nie uznawano za godne ‘zapisania’.* Tak! Jeden z najwyżej cenionych gatunków fantasy w Europie okazał się nie godzien do przelania na papier w kraju, z którego gatunek ten się wywodził. Najczęściej jednak mówi się, że początek Arabian Nights Fantasy to przełom 900-1400 roku tak więc rozpiętość jest bardzo szeroka.

*Tutaj małe wyjaśnienie odnośnie sformułowania ‘niegodne zapisania’. Poprzez ‘niegodne zapisania’ mam na myśli Arabską kulturę, w której nie zapisywało się rzeczy mało ważnych. Teksty, jakie wtedy się zapisywało to zazwyczaj kroniki, notatki historyczne lub teksty umoralniające. Do dodania tej notatki zainspirowała mnie Jagoda Witkowska członkini Drużyny Pyrlandii, która zwróciła mi trafną uwagę, że pisząc ‘niegodne zapisania’ bardzo upraszczam temat. Serdecznie cię pozdrawiam Jagoda!

Antoni Galland

Antoni Galland to najważniejsza postać w rozwoju Arabian Nights Fantasy. Dopóki nie podjął się on przetłumaczenia i zredagowania 12 tomowego zbioru opowieści, nie występowały one wcześniej w wersji drukowanej. Tak więc spisał on usłyszane opowieści, przetłumaczył, a następnie zredagował, dzięki czemu przetrwały one do dziś. Po śmierci Gallanda wielu tłumaczy podróżowało na Wschód w poszukiwaniu ‘oryginalnych’ tekstów, ale jedyne w miarę pełne rękopisy, jakie udało im się znaleźć, to te, które powstały po śmierci Gallanda. Pierwszy drukowany tekst arabski został opublikowany dopiero w latach 1814-1818, sto lat po śmierci Gallanda.

Podejrzenia

Są jednak pewne podejrzenia co do działalności Antoniego Gallanda. Sam Antoni Galland wspominał czasem, że niektóre ze spisanych przez niego opowieści są opracowane na podstawie oryginalnego rękopisu, który przywiózł z Bliskiego Wschodu. Rzeczywiście taki rękopis istnieje i można go do tej pory znaleźć w paryskiej bibliotece. Jednak różnice pomiędzy tym rękopisem a tym co przedstawił nam Antoni Galland, są tak ogromne, że zaczęto wykluczać możliwość, że Antoni miał dostęp do takiego rękopisu. Późniejsi uczeni ustalili, że Galland uzyskał większość swojego materiału z opowieści, jakie usłyszał. Zaczęto również podejrzewać, że sporo opowieści Galland wymyślił sam. Niezależnie od tego, czy w tym podejrzeniu jest ziarno prawdy, pewne jest, że upiększał, dopracowywał i ogólnie dopasowywał historie do europejskich gustów XVIII wieku.

Zachodnia fantastyka

Baśnie tysiąca i jednej nocy wywarły największy wpływ na zachodnią fantastykę. Praca Gallanda zapoczątkowała całą modę na ‘orientalizm’ w literaturze popularnej. Najlepszymi przykładami są Rasselas Samuela Johnsona i Vathek Williama Beckforda. Wpływ baśni tysiąca i jednej nocy okazał się tak silny, że widać to nawet w bardziej współczesnych dziełach takich powieściopisarzy jak John Barth i Salman Rushdie. Gatunek Arabian Night Fantasy zainspirował też wielu pisarzy do stworzenia takich filmów jak Złodziej z Bagdadu (1940) oraz Baśnie tysiąca i jednej nocy w reżyserii Pier-Paolo Pasoliniego (1974).

Już w piątek przeanalizujemy kolejny gatunek fantasy jeśli nie chcesz tego przeoczyć polub moją stronę na Facebook i bądź na bieżąco.

Pozdrawiam Anna Eldameldor ❤️

Source: The Definitive Illustrated Guide to Fantasy — Terry Pratchet

Arthurian Fantasy tłumacząc na polski Fantastyka Arturiańska to najbardziej zwodniczy gatunek literacki. Negatywne skutki tego gatunku są i możliwe, że już zawsze będą widoczne w edukacji szczególnie tej współczesnej.rodzaje fantasy gatunki fantasy

Jakie to skutki?

Gatunek Arthurian Fantasy to gatunek z historycznym motywem i w tym tkwi problem. Pisarze bardzo często wykorzystywali do swoich dzieł postacie, które rzeczywiście istniały. Inspirując się wydarzeniami, które rzeczywiście miały miejsce i ubarwiając je, sporo namieszali. Rezultatem połączenia historycznego motywu z postaciami, które istniały i wydarzeniami, które miały miejsce, jest realistyczność. Tak jak po kilku zdaniach jesteśmy w stanie zorientować się, że mitologia i bajki to fantazja tak Arturiańskie opowieści często są stawiane pod znakiem zapytania. Według ankiety przeprowadzonej przez magazyn Argosy aż 43% czytelników myliło prawdziwe wydarzenia historyczne z Arthurian Fantasy. Nie odróżniając prawdy od fikcji.

Święty Graal gatunku Arthurian Fantasy

Święty Graal Arthurian Fantasy to oczywiście Król Artur i rycerze okrągłego stołu. Opowieść ta sporo namieszała wśród mniej wykształconych czytelników. Wielu z nich nie odróżniało co w Arthurian Fantasy jest realną inspiracją a co wyobraźnią autora. W starych kronikach, obejmujących V wiek znajdują się krótkie wzmianki o ważnym brytyjskim przywódcy wojennym. Są one jednak często podważane. Rzekomo prawdziwa postać króla Artura niewiele ma wspólnego z jego wizerunkiem, jaki znamy z poezji, powieści i filmów. No ale dosyć fantazjowania przejdźmy do faktów.

Opowieść o królu Arturze po raz pierwszy pojawiła się w księdze, którą zaczęto rozpowszechniać w formie rękopisu w 1136 roku. Historia Regum Britanniae autorstwa Geoffreya z Monmouth to narracja napisana prozą po łacinie przedstawiająca barwną relację z rzekomej historii brytyjskich monarchów od legendarnego założyciela, króla Brutusa, przez króla Leara Artura, do króla Artura i dalej. Historia króla Artura i jego królowej, Ginewry, spleciona z historią zdrajcy Mordreda i maga Merlina, zajmuje dużą część tego tekstu. Teraz w czasach większej świadomości historycznej czyta się to raczej jako dzieło fikcyjne, a nie jako prawdziwą kronikę historyczną.

Ile w tym prawdy?

Geoffrey twierdził, że zaczerpnął swoją inspirację ze „starej walijskiej księgi” (kroniki), która przedstawiała fakty historyczne. Chociaż księga ta ani wzmianki o niej nigdy nie zostały odnalezione, to według wielu uczonych mogła ona naprawdę istnieć. Faktem jest, że w tamtych czasach w tak zwanym ‘obiegu’ (wybaczcie, ale żadne inne słowo nie przychodzi mi teraz do głowy) królowały ustne opowieści walijskie a ich oryginały wieki później zostały zebrane w formie rękopisów w The Mabinogion. To, co działa na korzyść Geoffreya to fakt, że mało prawdopodobne jest, iż znał on te legendy. Sugeruje to, że naprawdę mógł on inspirować się nie legendami a prawdziwą księgą, o której wcześniej wspomniał. Niezależnie czy to prawda, czy nie opowieść o królu Arturze zachwyciła XII-wiecznych czytelników. Odniósł on wielki sukces wśród francuskojęzycznych klas wyższych.

Inne dzieła

Opowieść o królu Arturze inspirowała wielu pisarzy dzieki czemu napisano wtedy wiele ‘romansów’ pisanych zarówno prozą, jak i wierszem. Romanse opowiadające o rycerskości i miłości często także zawierające wątek magii to główna, forma średniowiecznej literatury świeckiej. Dzieła te zazwyczaj opowiadały o zniekształconej historii Grecji i Rzymu (zwłaszcza historię Aleksandra Wielkiego). Wykorzystywano też zniekształcone wersje nowszej historii Europy (szczególnie wyczyny rycerzy cesarza Karola Wielkiego). Do najważniejszych dzieł tego gatunku należą przede wszystkim: Le Roman de Brut Roberta Wace’a (1155), Lancelot and Perceval Chretiena de Troye (1170-1182) oraz Joseph d’Aramathie, Merlin i Perceval Roberta Borona (1190-1202) wymieniać można w nieskończoność, więcej tytułów podrzucę wam w propozycjach książek.

Podaj dalej

Kiedy Arthurian Fantasy zaczynało wychodzić z mody, w XIII wieku gatunek ten przejęli niemieccy pisarze. Najbardziej ten gatunek przypadł do gustu Gottfriedowi von Strassburg i Wolframowi von Eschenbach, którzy szybko dostrzegli potencjał Arthurian Fantasy i stworzyli dzieła takie jak Tristian i Parzival (daty niepewne). Dwa wieki później większość z nich wykorzystał Thomas Malory, pisząc swoją kompilację prozy Le Morte D’Arthur (około 1470 r.), która pomimo francuskiego tytułu pozostaje najsłynniejszą książką tego gatunku w języku angielskim.

Współczesność

Współczesność, o której tutaj mowa dla większości z nas zapewne bardziej kojarzy się z tekstem dawno, dawno temu. Do współczesnych największych dzieł Arthurian Fantasy przypina się dzieła T.H. White takie jak The Once and Future King (1958), składający się z trzech powiązanych ze sobą powieści, The Sword in the Stone, The Queen of Air and Darkness oraz The Ill-Made Knight, pierwotnie opublikowanych w latach 1938-40.

Nowsze opowieści tego gatunku to przede wszystkim The Chapel Perilous Naomi Mitchison (1955), The Crystal Cave Mary Steward (1970), trylogia Three Damosels Vera Chapman (1975-76), Arthur Rex Thomas Berger (1978), trylogia Guinevere Sharan Newman (1981-85). Ponadto cykl Pendragon Stephena Lewheada (1987-97), Merlin and the Last Trump Collina Webbera (1993), Mordred Cycle Haydna Middeltona (1995-97) i Albion: The Last Companion Patricka McCormacka (1997). Książki te i wiele innych im podobnych mają szeroki ton, od lekkiej satyry po najmroczniejszą tragedię, i stanowią dowód (wraz z wieloma ekranizacjami), że tematyka arturiańska jest wciąż nadal aktualna i elastyczna, przez co ciągle fascynuje współczesnych odbiorców.

Już we wtorek przeanalizujemy kolejny gatunek fantasy jeśli nie chcesz tego przeoczyć polub moją stronę na Facebook i bądź na bieżąco.

Pozdrawiam Anna Eldameldor ❤️

Photo Nik Shuliahin Source: The Definitive Illustrated Guide to Fantasy — Terry Pratchet

Animal Fantasy jest bardzo spokrewniony z wcześniej opisanym przeze mnie gatunkiem Fairy Tale. Skracając opis do minimum, można powiedzieć, że Animal Fantasy to opowieści o zwierzętach najczęściej mówiących, które mają wiele ludzkich cech. rodzaje fantasy gatunki fantasy

Korzenie gatunku

Najprawdopodobniej gatunek Animal Fantasy ma swoje korzenie w najgłębszej prehistorii. Sam Ezop jest postacią półmityczną, greckim niewolnikiem, który podobno żył około 600 roku pne. Zbiór baśni opublikowany w jego imieniu jest jednym z trwałych dzieł literatury światowej i ma odpowiedniki w zbiorach bajek z innych języków, na przykład indyjskich. Bardziej współczesnym przykładem natomiast jest amerykański pisarz Joel Harris i jego twórczość oparta głównie na czarnym folklorze amerykańskich niewolników.

Podział

Animal Fantasy można podzielić na dwa rodzaje…

Realistyczne

Realistyczne Animal Fantasy ma na celu przedstawienie zwierząt „takimi, jakie są”. Nie jest to jakoś specjalnie rozwinięty rodzaj tego gatunku. Nie da się ukryć, że trudno wpleść realizm do fantastyki. Są jednak tacy twórcy, którzy się tego podjęli. Niestety zazwyczaj nie kończyło to się pełnym sukcesem. Za przykład można tutaj podać Black Beauty autorstwa Anny Sewell z 1877 roku. Chociaż książka sama w sobie jest bardzo realistyczna, to jednak element fantazji jest widoczny. Autobiograficzny koń jest obdarzony ludzką świadomością i jest w stanie rozmawiać ze swoim towarzyszami.

Fantastyczne

Rodzaj fantastyczny charakteryzuje się tym, że wszystko, co jest niemożliwe, może się wydarzyć. Zwierzęta mogą mówić ludzkimi głosem, przemieniać się ze zwierząt w ludzi i odwrotnie, ubierać się jak ludzie i uczestniczyć w przeróżnych przygodach na równi z ludźmi.

Ewolucja gatunku

Bajki z gatunku Animal Fantasy takie jak np. „Brer Rabbit” i „Brer Fox”, to swego rodzaju forma okazania pogardy dla ludzi łamiących wszelkiego rodzaju normy moralności oraz okazujących kompletny brak poszanowania dla innego człowieka (niewolnictwo). Wykorzystywano postacie zwierzęce do odzwierciedlenia tej najgorszej wersji ludzkiej natury i ludzkich zachowań. Mówiące zwierzęta pojawiały się w ogromnej ilości literatury już od czasów Greków. Średniowieczni pisarze, z zamiłowaniem do alegorii najbardziej upodobali sobie przedstawianie zwierząt jako czarnych charakterów, chociaż zdarzały się takie opowieści, gdzie to człowieka uznawano za ten zły charakter a zwierze za ten dobry. Jednak zdarzało się to bardzo rzadko.

Arcydzieła Animal Fantasy

Za najwybitniejsze dzieła tego gatunku uważa się pierwszą i drugą część Jungle Book Rudyard Kipling z 1894 i 1895 roku. Nie można też pominąć wybitnego The Wind in the Willows Kenneth Graham. Oba te dzieła miały ogromny wpływ na rozwój fantastyki. The Jungle Book zasługujemy pojawienie się kolejnego rodzaju fantastyki opowiadającej o zdziczałych dzieciach. Tak więc The Jungle Book to inspiracja dla wielu artystów do stworzenia dzieł takich jak Jungle Tales of Tarzan autorstwa Edgara Rice Burroughsa. Natomiast The Wind in the Willows została zsequalizowana przez późniejszych pisarzy fantasy, takich jak William Horwood, w książkach takich jak The Willows in Winter. Jednocześnie są to najczęściej ekranizowane dzieła, które doczekały się wielu wersji i wpłynęły na rozwój fantastyki w kinematografii.

Już w piątek przeanalizujemy kolejny gatunek fantasy jeśli nie chcesz tego przeoczyć polub moją stronę na Facebook i bądź na bieżąco.

Pozdrawiam Anna Eldameldor ❤️

Source: The Definitive Illustrated Guide to Fantasy — Terry Pratchet

Fairy Tale, czyli po prostu bajki to pierwszy podgatunek fantasy, jaki pojawił się w literaturze. rrodzaje fantasy gatunki fantasy

Korzenie gatunku

Bajki, czyli wspaniałe historie osadzone w magicznej krainie. Zazwyczaj zaczynające się od magicznego „dawno, dawno temu…”, mają swoje korzenie w opowieściach ludowych. W szczególności wywodzą się one z krótkiej narracji ustnej, znanej folklorystom jako „cudowna opowieść”.

Podział

Tak jak fantasy można podzielić na gatunki tak i bajki mają swoje podgatunki. Można skrupulatnie dzielić je na nieskończoną ilość rodzai, my ograniczymy się do dwóch najważniejszych rozróżnień tego gatunku, czyli…

Bajki opowiadane

Bajki opowiadane to te w najstarszej formie, które przekazywało się z pokolenia na pokolenie. Jak sama nazwa wskazuje, przekazywało się je słowem. Jest to najstarsza forma i najbardziej niedokładna. Bajki przekazywane słowem niczym plotka zmieniały swoją formę, gdyż każdy, kto bajkę opowiadał, zazwyczaj dodawał coś od siebie. Często pomijano niektóre wątki, dopasowując treść do swojej kultury czy wartości moralnych.

Bajki pisane

Tutaj mamy przeciwność bajek opowiadanych. Tutaj podobnie jak sama nazwa wskazuje, bajki te występowały w formie pisanej. Pisali je zazwyczaj słynni autorzy, których nazwiska są znane do tej pory tak jak np. Christian Anderson czy Bracia Grimm. Większość z nich przetrwała do tej pory w niezmiennej formie.

Co łączy ludowe bajki z nowoczesnym Marvelem?

Co może mieć wspólnego królewna śnieżka z batmanem? Wydaje się, że nic. Niekoniecznie. W artykule Fantasy — Historia gatunku wspominałam wam, że pierwsze przejawy fantasy można ło dostrzec już w mitologi. Wtedy to wykorzystywało się fantasy do wyjaśnienia rzeczy niezrozumiałych. Różnica w bajkach jest taka, że bajki ludowe czy to w formie opowiadanej, czy pisanej miały dokładnie taki sam cel co nowoczesne filmy/komiksy Marvela, czyli rozrywka i komercjalizacja.

Ewolucja gatunku

Bajka to pierwszy rodzaj fantasy, który stał się „gatunkiem komercyjnym”, pisanym i publikowanym jako proza ​​dla rozrywki współczesnych czytelników. Ten proces komercjalizacji, polegający na tym, że opowieści ludowe stały się literaturą targowiskową, rozpoczął się w okresie renesansu we Włoszech, chociaż istnieją również przykłady z czasów klasycznych i średniowiecznych, takie jak słynna opowieść Apuleius’s Cupid and Psyche. Wczesne włoskie kompilacje bajek obejmują The Delectable Nights Giovanniego Straparoli i The Pentameron Giambattisty Baile’a, ale te najważniejsze dla późniejszego rozwoju tego gatunku to dzieła niektórych francuskich autorów z końca XVII wieku. To właśnie we Francji od około 1690 roku bajka zyskała miano samoświadomej formy literackiej. Te historie pierwotnie nazwano „contes des fées” – co przetłumaczone na polski znacz bajki.

Gatunek arystokracji

Z biegiem lat bajki stały się tak popularne, że aż modne wśród paryskiej arystokracji. Czytało się je na głos na paryskich salonach, co uznawano za rozrywkę arystokratów. Co ciekawe mówimy tutaj o dorosłych czytelnikach, a nie dzieciach. Modę tą wykorzystywali również ‘mniej’ utalentowani pisarze, którzy zamiast wymyślaniem kolejnych opowieści zajęli się publikowaniem zbiorów wcześniej napisanych już bajek. Czyli kolokwialnie mówiąc, zbierali do kupy dzieła innych autorów i wydawali to jako nową książkę. Słynna ikona tej praktyki Marie-Catherine d’Aulnoy, wydała zbiór bajek o nazwie Les Contes des Fees natomiast jeszcze popularniejszy Charles Perrault, to autor zbioru Histories ou contes du temps passé, często znanych w języku angielskim jako Mother Goose Tales. Zbiór ten zawierał jedne z najpopularniejszych bajek takie jak śpiąca królewna, czerwony kapturek, kopciuszek. Choć oparte na folklorze, uznawano te dzieła za perfekcyjnie dopracowane i przeznaczone do rozrywki klas wyższych.

Od arystokracji po plebs

Wraz z tym jak moda na bajki zanikała wśród arystokracji bajki stawały się coraz bardziej dostępne dla niższych klas społecznych. Arystokratyczne księgi bajek zaczęto publikować w niedrogich zeszytach i tłumaczyć na inne języki i dopiero wtedy bajki zaczęto uznawać za literaturę dla dzieci.

Drugie życie bajek

Przez jakiś czas o bajkach niewiele się mówiło moda na nie przeminęła, arystokracja znalazła sobie inne rozrywki i czytało się je jedynie dzieciom niższych klas społecznych. Wszystko się zmieniło w XIX wieku kiedy to bajki przeniknęły do kultury zachodniej i znów stały się modne. Moda ta jednak również zmieniła swoją formę na bardziej kolekcjonerską. Pojawiła się moda na drążenie tematu a dokładniej szukanie i kolekcjonowanie autentycznych baśni ludowych, utożsamianych z braćmi Wilhelmem i Jakobem Grimm oraz Christianem Andersonem.

Wśród pisarzy zapanował trend na ‘coś nowego’ czyli napisanie czegoś zupełnie innego wręcz szokującego. Najbardziej czytelnicy pożądali istot, których nikt wcześniej nie wymyślił i magicznych krain. Powtarzanie motywów innych pisarzy z tego samego kraju uznawano za oznakę wypalenia artystycznego, a takiego autora społeczeństwo wręcz skreślało i nim gardzono.

Pionierzy gatunku

Najlepiej z taką presją radzono sobie w Niemczech, dlatego to właśnie opowieści niemieckie inspirowały pisarzy innych narodowości, z których najsłynniejszy to Duńczyk Hans Christian Andersen. Jego nowo wymyślone opowiadania, publikowane między 1830 a 1870 rokiem, zawierały takie małe arcydzieła, jak „Mała Syrenka”, „Nowe szaty cesarza” i „Królowa Śniegu”. W tym samym czasie wielu pisarzy brytyjskich zaczęło posługiwać się formą baśniową, na przykład George MacDonald z opowiadaniami takimi jak „Złoty klucz” (1867), a później Oscar Wilde z pięknie napisanymi tekstami, takimi jak „Rybak i jego dusza” (1891).

W USA L. Frank Baum dążył do stworzenia specyficznie amerykańskiej formy baśni, która miała charakteryzować się brakiem zależności od tradycyjnej europejskiej tradycji (jedna z jego książek nosi właściwie tytuł American Fairy Tales) i udało mu się to gdy stworzył Czarnoksiężnika z krainy Oz (1900). Od przełomu wieków wielu pisarzy stworzyło nowe baśnie (lub powtórzyło stare, często z zaskakującymi nowymi zwrotami akcji, jak zrobiła to nieżyjąca już Angela Carter w swojej dość przerażającej książce The Bloody Chamber (1979). Inni słynni pisarze to Robin McKinley (Beauty 1979) Tanith Lee (Red as Blood; or Tales from the Sisters Grimmer 1983); Jane Yolen (Tales of Wonder 1983); David Henry Willson (The Coachman Rat 1985) i Ellen Kushner (Thomas the Rhymer 1990). Dwie wspaniałe współczesne atologie to Spells of Enchantment: The Wondrous Fairy Tales of Western Culture pod redakcją Jacka Zipesa (1991) i The Mammoth Book of Fairy Tales pod redakcją Mike’a Ashly’ego (1997 )

Już we wtorek przeanalizujemy kolejny gatunek fantasy jeśli nie chcesz tego przeoczyć polub moją stronę na Facebook i bądź na bieżąco.

Pozdrawiam Anna Eldameldor ❤️

Photo Capricorn song Source: The Definitive Illustrated Guide to Fantasy — Terry Pratchet

Fantasy to jeden z najstarszych gatunków literackich, który sięga swymi korzeniami do początków ludzkości. Dzisiaj wam opowiem trochę o rozwoju fantastyki jej gatunkach i ewolucji. rodzaje fantasy gatunki fantasy

Definicja

Fantasy – You can refer to a story or situation that someone creates from their imagination and that is not based on reality – Collins Dictionary

Fantasy wydaje się najprostszym do zdefiniowania gatunkiem literackim w świecie literatury. Definiujemy je jako coś wymyślonego, co w świecie realnym nie ma prawa istnienia i jest jedynie, jak sama nazwa wskazuje fantazją. Geneza gatunku jest jednak dużo barwniejsza niż sama definicja.

Czy rzeczywiście coś, co rodzi się w naszej wyobraźni, w żaden sposób nie łączy się z rzeczywistością?

Jako istoty ludzkie mamy tendencję do odczuwania pragnienia nie tylko na poziomie biologicznym, ale i duchowym/emocjonalnym/moralnym, a nawet i intelektualnym. Tak jak pragnienie biologiczne jesteśmy w stanie zaspokoić szklanką wody tak pozostałe pragnienia nie zawsze są możliwe do zaspokojenia. Niezależnie od tego co ci powie coach motywacyjny, nie zawsze los jest w twoich rękach. Są rzeczy, na które nie mamy wpływu i tutaj całe na biało wchodzi fantasy które od początków istnienia ludzkości wykorzystywano do zaspokojenia tych pragnień.

Jakie to są pragnienia?

Pragnienia, których nie jesteśmy w stanie okiełznać to zazwyczaj te pragnienia, z których nie do końca zdajemy sobie sprawę. Jesteśmy świadom pragnień materialnych kiedy marzy nam się nowy dom, czy samochód doskonale zdajemy sobie z tego sprawę. Jednak ludzkie serce pragnie czegoś więcej niż materialnych, satysfakcji. Pragnie większego poczucia przynależności we wszechświecie jako całości, poczucia czci i pokoju. Pragniemy poznać siłę wyższą i poznać sens naszego istnienia. Pragniemy wiedzieć wszystko od początku do końca. Podświadomie pragniemy lepszego świata, lepszej wersji siebie, zakończenia jakiegoś problemu na świecie, przynależności do społeczeństwa, akceptacji ukojenia bólu, a nawet i wiary.

Prawda jest taka, że nawet najbardziej zawzięty ateista podświadomie pragnie wierzyć, bo taka jest nasza natura ludzka. Wszystkie te pragnienia zaspokaja fantasy, które daje nam świat, w którym każda istota jest potencjalnym bohaterem, który może zmienić bieg historii. Najlepszym tutaj przykładem jest twórczość J.R.R. Tolkiena gdzie niepozorny Hobbit, staje się bohaterem, który ratuje świat. Fantasy daje nam złudzenie, kontroli pokazując, że każdy koniec może zakończyć się happy endem, każdy problem jest do rozwiązania, a my jesteśmy tym, kim chcemy i przytrafia nam się to, czego chcemy.

Podział fantasy na gatunki

Możemy wyróżnić dziewięć gatunków fantasy, gdzie każdy z nich na swój sposób zaspokaja różne pragnienia:

• Fairly tale
• Animal fantasy
• Arthurian fantasy
• Arabian nights fantasy
• Chinoiserie
• Lost race fantasy
• Humorous fantasy
• Sword & Sorcery
• Heroic fantasy

*Mowa tutaj o podstawowych gatunkach literackich. Wszelkiego rodzaju odmiany fantasy takie jak anime, manga czy hentai omówimy w kolejnych artykułach.

Ewolucja fantasy

Ustaliliśmy sobie już, że fantasy zrodziło się z dążenia do zaspokojenia tych pragnień, których nie jesteśmy w stanie okiełznać i wyjaśniliśmy sobie, jakie to są pragnienia. Nie możemy jednak pominąć wątku różnorodności tych wszystkich pragnień. Nasze pragnienia zmieniają się stosownie do zmian, jakie zachodzą w otaczającym nas świecie. Co przekłada się na ewolucje fantasy jako gatunku literackiego. To gdzie mieszkamy to co mamy i czego nie mamy wszystko to, co widzimy wokół ma wpływ na to czego pragniemy. Dlatego właśnie wraz z tym jak zmieniały się pragnienia ludzkości, fantasy ewoluowało jako jeden z najbardziej i najszybciej rozwijających się gatunków literackich. Teraz sobie całą tę ewolucję przeanalizujemy.

Mitologia

Mitologia to pierwszy przejaw fantasy w historii. Kiedy ludzie pragnęli zaspokoić swoją potrzebę poczucia kontroli i wiedzy zrodziła się mitologia. Kiedyś w nią wierzono, chcąc zaspokoić pragnienie poznania sensu istnienia. Teraz mitologia jest jedynie inspiracją dla współczesnych twórców. Do głównych mitologii, na których opiera się fantasy, należą mitologie starożytnych Greków składające się z bogów takich jak Zeus, Hera, Apollo, Afrodyta, Dionizos, Atena, Posejdon i wielu innych, a także tzw. półbogów, czyli pół-ludzkich bohaterów, takich jak Herakles i Perseusz. Nie można też pominąć tych Celtyckich, a zwłaszcza Irlandzkich kultur, w tym opowieści o ‘Cuchulain’ i ‘Finn Mac Cool’. Do tego gatunku zaliczają się również wszelkiego rodzaju opowieści dotyczące ludów germańskich, staronordyckich i islandzkich, obejmujące historie bogów Odyna, Thora, Lokiego, Tyra i Freyi oraz bohaterów, takich jak Sigurd (Zygfryd).

Tradycje judeo-chrześcijańskie

Tradycje judeochrześcijańskie zapisane w Piśmie Świętym i jego apokryfach to kolejny przejaw fantasy. Mówiąc o religii nie tylko tej judeochrześcijańskiej, ale właściwie każdej możliwej (islam, buddyzm, hinduizm) dochodzimy do najbardziej spornej kwestii, czyli tego czy to religia jest fantazją, czy fantazja stała się religią. Miliony wyznawców na całym świecie wciąż się o to spiera. Ja tutaj jednak pominę ten wątek. Nie można jednak wykluczyć, że wiele dzieł fantasy jest inspirowane wszelkiego rodzaju religiami. Czołowym przykładem jest tutaj przede wszystkim J.R.R. Tolkien i C.S. Lewis gdzie inspiracja religią w ich dziełach jest niezaprzeczalna.

Fantasy przed naszą erą

Fantasy rozwijało się w niezliczonych formach w całej historii literatury światowej. Istnieją fantastyczne opowieści ze starożytnego Egiptu jeszcze sprzed naszej ery takie jak ‘The Shipwrecked Sailor’ oraz ‘The Epic of Gilgamesg ‘ z Babilonii (ok. 1500 pne), w której legendarny tytułowy król sprzymierza się z dzikim człowiekiem Enkidu, a następnie, po śmierci Enkidu, król próbuje odkryć tajemnicę życia i śmierci.

Dwoma mającymi największy wpływ na rozwój gatunku dziełami, które do tej pory uważa się za najdoskonalsze z heroicznych eposów, są ‘Homer’s Illiad’ i ‘Odyssej’ (ok. 750 pne). Szczególnie ‘Odyssej’ opisująca niesamowitą podróż Odyseusza do domu z Troi stała się wręcz szablonem dla późniejszych dzieł fantasy. Inne słynne eposy to ‘The Argonautica of Apollonius Rhodius’ (ok. 250 pne), opowiadające o podróży Jasona i Argonautów, oraz największe z rzymskich dzieł, ‘Aeneid’ (19 pne), które opisuje przygody Trojańskiego bohatera Aeneasa.

Rozrywka

Na przestrzeni lat fantasy coraz bardziej zaczynało iść w stronę rozrywki. Tak jak początkowo wykorzystywano fantasy do odpowiedzi na pytania, na które ludzkość nie znała odpowiedzi tak z czasem fantasy nabierało coraz to bardziej humorystycznego podejścia twórców. Najlepszym takim przykładem jest łacińskie dzieło ‘The Golden Ass’ autorstwa Lucjusza Apulejusza (ok. 180 rne). Przygoda opowiada o młodym mężczyźnie, który wypija magiczny eliksir, który zmienia go w dupę. Jest to przykład dzieła stworzonego głównie dla rozrywki.

Czasy postklasyczne

W czasach postklasycznych fantastyka nadal się rozwijała. Chociaż w tamtych czasach większość dzieł miała formę ustną i przepadła to są też takie które przetrwały do tej pory. Najpopularniejszym takim dziełem jest anglosaski epos ‘Beowulf’ (ok. 725) oraz proza ‘Alexander Romance’ (952), która opowiada o wyczynach macedońskiego zdowcy świata Aleksandra II. Zachowało się oczywiście wiele innych dzieł, począwszy od bajek o zwierzętach, takich jak cykl o Lisie, Reynardzie aż po największe włoskie arcydzieło chrześcijańskie, czyli ‘The Divine Comedy’ Dantego (1321).

Fantasy dzisiaj

Dzisiaj fantasy nadal ewoluuje a rozwój kinematografii dodatkowo tę ewolucję napędza. Warto jednak zauważyć, że paradoksalnie zaczynamy się cofać do czasów kiedy fantasy przejawiało się w mitologii i religii. Wraz z postępem technologi i rozwojem świata na nowo zaczynamy szukać odpowiedzi na wcześniej zadane pytania. Jak to wszystko się skończy? Jaki jest sens istnienia? Czy jest coś więcej? Nauka dała nam odpowiedzi na wiele nurtujących nas pytań, jednocześnie skłaniając nas do zadania sobie kolejnych. Tak więc historia się powtarza, jedynie tematyka się zmienia. Kiedyś gatunkiem fantasy władali bogowie, dzisiaj są to roboty i istoty z innych galaktyk. Niezmienna jednak pozostaje geneza fantasy, czyli ludzka potrzeba zaspokojenia tęsknoty serca.

Już we wtorek dowiecie się jaką serię dla was planuje jeśli nie chcesz tego przeoczyć polub moją stronę na Facebook i bądź na bieżąco.

Pozdrawiam Anna Eldameldor ❤️

Source: The Definitive Illustrated Guide to Fantasy — Terry Pratchet